در خصوص نحوه‌ی رفع تعهد ارزی و بازگشت ارز حاصل از صادرات
از صفحه تماس با ما، با کارشناسان رفع تعهد ارزی گروه بازرگانی کیمیادر ارتباط باشید و بروزترین بخشنامه‌های مربوط را در همین صفحه مطالعه کنید
ماجرای رفع تعهد ارزی صادرکنندگان بازگشت ارز حاصل از صادرات، از بهار سال ۱۳۹۷ آغاز شد. در آن زمان، خروج آمریکا از برجام و اجرای دوباره تحریم‌ها، درآمدهای ارزی کشور را تهدید کرد. با پیش‌بینی کاهش قابل‌توجه فروش نفت و کاهش درآمدهای ارزی، هیئت وزیران جلسه‌ای را برگزار و دستوراتی برای مدیریت نظام ارزی و اقتصادی صادر کرد. یکی از تصمیمات مهم این جلسه، «الزام بازگشت ارز حاصل از صادرات به چرخه اقتصادی کشور به روش‌های اعلامی بانک مرکزی» بود؛ بنابراین، همه صادرکنندگان در زمان اظهار کالای صادراتی و در فرایند گمرکی، تعهدنامه‌ای را امضا می‌کردند که ارز حاصل از صادرات را به روش‌های اعلامی بانک مرکزی به‌نظام اقتصادی کشور بازگردانند.
این مسئله باعث می‌شد که رفع تعهد ارزی صادرکنندگان یا بازگشت ارز حاصل از صادرات به خصوصیت ویژه‌ای برای صادرکنندگان به دست آید. زیرا طبق ماده ۱۴۱ قانون مالیات‌های مستقیم، ۱۰۰٪ درآمد حاصل از صادرات کالا و خدمات غیرنفتی مشمول مالیات با نرخ صفر است. اما در تصمیم هیئت وزیران، این نرخ صفر به رفع تعهدات ارزی صادرکنندگان وابسته شد! این همان پایان ماجرا نبود و حتی استرداد ارزش‌افزوده برای این دسته از فعالان اقتصادی که طبق ماده ۳۴ قانون رفع موانع تولید، تا یک ماه پس از ارائه کوتاژ گمرکی بود، نیز به رفع تعهدات ارزی وابسته شد.
بانک مرکزی در سال 1397، دستورالعملی را تصویب کرد که نحوه بازگشت ارز حاصل از صادرات به چرخه اقتصادی کشور یا همان رفع تعهد ارزی را تعیین می‌کند. طبق این دستورالعمل، صادرکنندگان موظف هستند تا از طریق سامانه نیما و با رعایت قوانین و مقررات مربوطه، برای رفع تعهدات ارزی خود اقدام کنند؛ در غیر این صورت، حق برخورداری از معافیت مالیاتی به آن‌ها اعطا نخواهد شد.
صادرات به دلیل ورود ارز به کشور، نقش بسیار مهمی در رشد و پیشرفت اقتصاد یک کشور ایفا می‌کند. بااین‌حال، در سال‌های اخیر، در برخی موارد، بعضی از صادرکنندگان نتوانسته‌اند صادرات خود را به همراه واردات ارز انجام دهند که این موضوع توجه دولت را به خود جلب کرده است.
باتوجه‌به اهمیت این مسئله برای صادرکنندگان، ابتدا توضیح می‌دهیم که رفع تعهد ارزی نحوه بازگشت ارز حاصل از صادرات به چه معناست؟ سپس، سامانه نیما را معرفی کرده و زمان، روش‌ها و روند اجرای آن را تشریح می‌کنیم.
همچنین می‌توانید به‌روزترین بخشنامه‌های مربوط به رفع تعهد ارزی را در سایت گروه بازرگانی کیمیا جستجو کرده و یا از صفحه تماس با ما با کارشناسان رفع تعهد ارزی در خصوص نحوه بازگشت ارزهای صادراتی خودتان در ارتباط باشید.
معنی رفع تعهد ارزی در صادرات چیست؟
بر خلاف واردات کالا و خدمات به کشور که منجر به خروج ارز از کشور می‌شود، صادرات کالا و خدمات به کشورهای دیگر منجر به ورود ارز به اقتصاد کشور می‌شود که این امر از جمله عوامل اصلی رشد و پیشرفت اقتصاد کشور است.
طبق ماده ۱۴۱ قانون مالیات‌های مستقیم، درآمد حاصل از صادرات کالا و خدمات به‌صورت صددرصد از مالیات معاف است و این درصد برای صادرات مواد خام ۲۰ درصد است.
بااین‌حال، یکی از مشکلاتی که در سال‌های اخیر درباره صادرات و جریان ورود ارز به کشور و زنجیره اقتصاد داخلی وجود داشته، این بوده که گاهی توسط برخی از صادرکنندگان، صادرات کالا به خارج از کشور با واردات ارز به داخل همراه نشده است.
این مشکل در سال‌های اخیر به دلیل اینکه صادرکنندگان از مزایای دولتی، مانند معافیت مالیاتی، بهره‌برداری می‌کنند و همچنین به دلیل اینکه خروج بخشی از کالا و خدمات تولیدی از کشور با ارز وارد شده، جایگزین نشده است، مشکلاتی را برای دولت و اقتصاد ایجاد کرده است.
بنابراین، در چند سال گذشته، قوانین و مقررات متعددی باهدف مقابله با این رفتار غیرقانونی برخی از صادرکنندگان، تصویب و اجرا شده‌اند که هر کدام سعی کرده‌اند با تضمین اجراهای قانونی، به طور مؤثری با این مشکل برخورد کنند.
به همین دلیل، در سال ۱۳۹۷، بانک مرکزی دستورالعملی را منتشر کرد که به‌عنوان «دستورالعمل نحوه بازگشت ارز حاصل از صادرات به چرخه اقتصادی کشور» شناخته می‌شود.
طبق این دستورالعمل، صادرکنندگان کالا و خدمات برای استفاده از معافیت‌های مالیاتی که در قانون مالیات‌های مستقیم تعیین شده است، موظف هستند تا تعهدات ارزی خود را رفع کنند و ارز حاصل از صادرات را طبق نحوه مشخص شده در دستورالعمل به چرخه اقتصادی کشور بازگردانند.
همچنین، در بند (رفع تعهد ارزی در صادرات به معنای بازگشت ارز حاصل از فروش کالا و خدمات صادر شده به کشور مبدأ است. در واقع، صادرکنندگان موظف‌اند برای استفاده از مزایای مالیاتی و سایر تسهیلات دولتی، ارز حاصل از فروش صادرات را به کشور بازگردانده و به تعهدات مالیاتی و ارزی خود عمل کنند. این اقدام به‌منظور تأمین منابع ارزی در کشور و حفظ تعادل مالی و ارزی است.
در بسیاری از کشورها، این تعهدات ارزی در قوانین مالیاتی و نظام بانکی تعیین می‌شود و صادرکنندگان باید اطلاعات و مدارک موردنیاز را ارائه کنند تا بتوانند از مزایای مالیاتی و سایر تسهیلات استفاده کنند.
به‌طورکلی، رفع تعهدات ارزی در صادرات بهبود تراز پرداخت‌های خارجی کشور و تأمین منابع ارزی است. این امر می‌تواند به توسعه صنایع صادراتی، رشد اقتصادی و افزایش نرخ اشتغال کمک کند. همچنین، این اقدام می‌تواند از نظر بانکی و مالی، استحکام و پایداری را در بازار ارز و نظام بانکی کشور تقویت کند.
روش‌های رفع تعهد ارزی
برای اینکه صادرکنندگان قادر باشند تعهدات ارزی خود را رفع کرده و از مزایای مالیاتی مرتبط بهره‌مند شوند، لازم است طبق دستورالعمل‌های موجود درباره رفع تعهد ارزی صادرکنندگان یا بازگشت ارز حاصل از صادرات، ارز حاصل از صادرات را به چرخه اقتصادی کشور بازگردانند. در این بخش، به توضیح روش‌های رفع تعهدات ارزی طبق بسته سیاستی برگشت ارز حاصل از صادرات که توسط کمیته ماده (2) شورای‌عالی هماهنگی اقتصادی تصویب شده است، می‌پردازیم:
-
فروش ارز حاصل از صادرات در قالب حواله در سامانه نیما به بانک مرکزی ، موسسه اعتباری و یا صرافی.
-
انتقال ارز حاصل از صادرات به بانک‌ها و صرافی‌های مجاز به‌صورت اسکناس.
-
انجام واردات کالا در مقابل صادرات انجام شده خود.
-
انتقال ارز حاصل از صادرات به شخص دیگر جهت واردات کالا
-
تهاتر کالا به کالا
-
بازپرداخت تسهیلات ارزی اعطایی( اعم از اصل سودو وجه التزام تاخیر تادیه دین) از محل منابع بانک ها، از بانک‌ها،صندوق توسعه ملی، حساب ذخیره ارزی، تامین مالی خارجی (فاینانس)، بازتامین (ریفاینانس) بانک توسعه اسلامی، بانک توسعه و تجارت اکو، بانک جهانی و سایر منابع تسهیلاتی به تشخیص بانک مرکزی و تامین ارز سهم الشرکه ( آورده) متقاضی صرفا بابت واردات.
سامانه رفع تعهد ارزی
یکی از سؤالات مهمی که درباره نحوه رفع رفع تعهد ارزی صادرکنندگان یا بازگشت ارز حاصل از صادرات مطرح می‌شود، این است که آیا رفع تعهدات ارزی به‌صورت آنلاین از طریق سامانه یا وب‌سایت خاصی امکان‌پذیر است یا خیر؟ به‌عبارت‌دیگر، آیا یک سامانه رفع تعهدات ارزی صادرات وجود دارد؟
یکی از روش‌های اصلی رفع تعهدات ارزی صادرات، فروش ارز حاصل از صادرات در قالب حواله در سامانه نیما است. اما ازآنجاکه سامانه نیما از طریق سامانه جامع تجارت ایران با آدرس اینترنتی ntsw.ir برای عموم قابل‌دسترسی است، پس به سؤال شما که از طریق کدام سامانه میتوان رفع تعهد ارزی صادرکنندگان یا بازگشت ارز حاصل از صادرات را انجام داد، میتوان گفت که از طریق سامانه جامع تجارت با آدرس اینترنتی ntsw.ir میتوان رفع تعهد ارزی صادرکنندگان یا بازگشت ارز حاصل از صادرات را انجام داد.
روش و مراحل رفع تعهدات ارزی به شرح زیر است:
روش اول، یعنی فروش ارز حاصل از صادرات در سامانه نیما، به‌صورت آنلاین و غیرحضوری برای متقاضیان امکان‌پذیر است. در این بخش، مراحل رفع تعهدات ارزی از طریق سامانه نیما به شرح زیر است:
1. ابتدا مرورگر خود را بازکرده و آدرس سامانه جامع تجارت (ntsw.ir) را جستجو کنید و وارد سامانه شوید. پس از ورود به سامانه، بر روی دکمه ورود در بالا سمت چپ کلیک کنید.
2. نام کاربری و رمز عبور خود را وارد کنید و بر روی دکمه ورود کلیک کنید.
3. در منوی عملیات ارزی و سپس زیر منوی مدیریت عملیات ارزی، بر روی گزینه فروش ارز کلیک کنید.
4. در صفحه جدید، دکمه ایجاد عرضه جدید را فشار دهید.
5. در کادرهای مربوطه، جزئیات مربوط به ارزی که قصد فروش آن را دارید را وارد کنید و در انتها بر روی دکمه ثبت و تمام کلیک کنید.
6. برای پیگیری فروش ارز، در بخش عرضه‌ها و در ردیف مربوط به معامله خود در جدول پایین صفحه، بر روی دکمه جزئیات در ردیف معامله کلیک کنید تا درصورتی‌که یک صرافی پیشنهاد خرید ارز شما را ثبت کرده باشد، آن را مشاهده کنید.
7. در این مرحله، با واردکردن اطلاعات مربوط به مبلغ ارزی که قصد فروش ارز را دارید، می‌توانید معامله را انجام داده و تعهدات ارزی خود را رفع کنید.
روش دوم، یعنی انجام واردات مقابل صادرات، به معنای واردات کالا یا خدمات به ارزش معادل یا بیشتر از ارزی است که شما در قالب صادرات کرده‌اید. با انجام این واردات، می‌توانید تعهدات ارزی خود را رفع کنید. در این روش، مراحل انجام واردات و رفع تعهد ارزی صادرکنندگان یا بازگشت ارز حاصل از صادرات باتوجه‌به قوانین و مقررات هر کشور و بانک مربوطه متفاوت است. برای انجام این روش، بهتر است با بانک یا مرجع مالی مربوطه تماس بگیرید و راهنمایی‌های لازم را دریافت کنید.
روش سوم، یعنی انتقال ارز حاصل از صادرات به شخص دیگر، به این معنی است که شما می‌توانید با توافق با یک شخص دیگر، ارز حاصل از صادرات را به او انتقال دهید و در مقابل تعهدات ارزی خود را رفع کنید. برای انجام این روش، نیازمند توافق قبلی با شخص مقابل و انجام معامله ارزی با او هستید. در این روش نیز باید با قوانین و مقررات مربوطه هماهنگی کنید و اطمینان حاصل کنید که تمام موارد قانونی و مالی مربوطه رعایت شده است.
روش چهارم، یعنی بازپرداخت دیون تسهیلات ارزی، به این معنی است که در صورت دریافت تسهیلات ارزی برای صادرات، می‌توانید با بازپرداخت آن تسهیلات، تعهدات ارزی خود را رفع کنید. در این روش، شما باید با بانک‌ها، مؤسسات مالی و اعتباری، صندوق توسعه ملی و یا حساب ذخیره ارزی مربوطه هماهنگی کنید و مطابق قرارداد و توافقات انجام شده، دیون تسهیلات را بازپرداخت کنید.
روش پنجم، یعنی انتقال ارز حاصل از صادرات به بانک‌ها و صرافی‌های مجاز به‌صورت اسکناس، به این معنی است که شما می‌توانید ارز حاصل از صادرات را به بانک‌ها و صرافی‌های مجاز تحویل دهید و در مقابل تعهدات ارزی خود را رفع کنید.
