روش های پرداخت بین المللی یا International Terms of Payment
کی از موارد توافق شده در پیش فاکتور، روش پرداخت است که با توجه به شرایط تحریم بعضی از آن‌ها برای بازرگانان ایرانی قابل استفاده نیست.
انواع روش های پرداخت بین المللی برای واردات و صادرات
روش‌های اصلی پرداخت در معاملات بین المللی به شرح زیر است:
پرداخت حواله ای یا Advance Payment:
پرداخت نقدی، همان پرداخت حواله ای است (Full Advance Payment) که خریدار کلِّ هزینه یا بخشی از آن را پرداخت کرده و فروشنده پس از دریافت پول برای ارسال کالا اقدام می‌کند، پس ریسک اصلی متوجه خریدار است و شاید کالا ارسال نشود یا تاخیر زیادی داشته باشد و اصولاً زمانی از پرداخت حواله‌ای استفاده می‌شود که فروشنده اعتبار بالایی دارد.
گاهی خریدار برای اطمینان بیشتر از فروشنده ضمانت نامه ی بانکی درخواست می‌کند که پرداخت حواله‌ای ضمانت‌دار (Full Advance Payment by Guaranty) نامیده می‌شود؛ در این حالت خریدار از ارسال کالا مظمئن است اما کماکان احتمال بروز تاخیر در ارسال کالا وجود دارد.
در اصطلاحات روزمره‌ی بازرگانی به پرداخت حواله‌ای، TT هم می‌گویند که مخفف Telegraphic Transfer است.
پرداخت حساب باز یا Open Account:
در این روش، خریدار پس از دریافت کالا (و اسناد مورد نیاز برای ترخیص) در موعد توافق شده برای پرداخت مبلغ اقدام می‌کند؛ پرداخت حساب باز در نقطه ی مقابل پرداخت نقدی است و فروشنده باید اعتماد زیادی به خریدار داشته باشد.
پرداخت با برات یا Bill of exchange یا Drafts:
عملاً هیچ‌یک از دو روش قبلی منصفانه و ایمن نبودند اما پرداخت براتی برای خریدار ریسکی ندارد و از ریسکِ فروشنده هم تا حد زیادی کاسته می‌شود؛ اما روش کار چیست؟
دو نوع پرداخت براتی داریم که در ادامه بررسی می‌کنیم.
فروشنده بدون اینکه پولی بگیرد، کالا و مدارک بازرسی (در صورت نیاز) را ارسال می‌کند و بعد از آن دو حالت مختلف میتواند وجود داشته باشد که بررسی می‌کنیم.
روش اول: پرداخت به روش برات ساده یا Clean Bill of Exchange
فروشنده بدون اینکه پولی بگیرد، کالا و مدارک بازرسی (در صورت نیاز) را برای خریدار ارسال می‌کند، سپس به بانک رفته و با ارائه‌ی اسناد حمل ثابت می‌کند که محموله را فرستاده است و براتی بر عهده‌ی خریدار می‌کشد؛ این برات به بانکی که خریدار در پروفرما معرفی کرده ابلاغ می‌شود تا در زمان توافق شده مبلغ را پرداخت کند.
برای اینکه خریدار بتواند محموله را از گمرک ترخیص کند به اسناد حمل نیاز است (که فروشنده به بانک ارائه نشان داده بود) و شخصاً آن را برای خریدار ارسال می‌کند.
در برات دیداری (Slight Draft یا Slight Bill)، خریدار به محض اینکه برات را دید و پذیرفت باید مبلغ آن را پرداخت کند اما در برات مدت‌دار، خریدار برات را قبول می‌کند (آن را تایید می‌کند) اما مبلغ آن را بعدا‍ً پرداخت خواهد کرد.
وقتی خریدار برات را قبول می‌کند، باید حتماً مبلغ آن را پرداخت کند و هیچ بهانه‌ای قبول نیست و اگر قبول نکند، فروشنده از ارسال مدارک حمل خودداری کرده و محموله را برمی‌گرداند؛ برای اطمینان خریدار از صحت و سلامت محموله‌ی ارسال شده از گواهی بازرسی استفاده می‌شود که در گام‌های بعدی با آن آشنا می‌شوید.
حالت دوم: پرداخت با برات وصولی اسنادی یا Documentary Bill of Exchange یا Documentary Collection
در روش برات وصولی اسنادی بر خلاف برات ساده که فروشنده مستقیماً اسناد حمل را ارسال می‌کرد، این اسناد در اختیار بانک قرار می‌گیرد و به بانکِ نماینده‌ی خریدار ارسال می‌شود، دو حالتِ مختلف برای ادامه‌ی این مسیر وجود دارد:
حالت اول) خریدار فقط در صورت قبول کردن برات و پرداخت وجه آن میتواند اسناد حمل را دریافت کند و در این حالت روی اسناد عبارت Delivery Document against Payment یا (D/P) درج می‌شود.
حالت دوم) خریدار و فروشنده به توافق می‌رسند تا پرداخت وجه به محض قبول برات نباشد و در زمانی دیگر (تاریخ سررسید) خریدار مبلغ برات را به فروشنده پرداخت نماید؛ در این حالت بانک با قبول شدن برات توسط خریدار به تحویل اسناد اقدام خواهد کرد و عبارت Delivery Document against Acceptance یا (D/A) روی آن‌ها درج می‌شود.
ممکن است خریدار در زمان سررسید (زمان تعیین شده برای پرداخت برات) شرایط پرداخت را نداشته باشد که برای پیشگیری از این ریسک فروشنده میتواند از خریدار ضمانت بانکی درخواست نماید. (در این حالت بانک متعهد می‌شود که تحت هر شرایطی در زمان سر رسید برای پرداخت مبلغ برات اقدام کند)
پرداخت به روش اعتبار اسنادی یا Letter of Credit یا L/C
در پرداخت با اعتبارنامه، یا اعتبار اسنادی، یا LC بانک متعهد می‌شود که فروشنده پس از انجام خواسته های خریدار (مطابق با موارد توافق شده) در زمان تعیین شده پول خود را دریافت کند و از سوی دیگر برای حمایت از خریدار، فقط زمانی پول فروشنده را پرداخت می‌کند که اسناد توافق شده دریافت شده باشند.
با اعتبارنامه، طرفین معامله می‌توانند شرایط دلخواه‌شان را اعلام کنند و بانک‌ها هم روی آن نظارت می‌کنند پس خریدار مشخص می‌کند که چه اسنادی لازم دارد (به خصوص گواهی‌های بازرسی برای اطمینان از صحت محصول) و فروشنده قبول می‌کند که این اسناد را در اختیار او بگذارد و بعد از مذاکرات نهایی، خریدار به بانک مراجعه کرده و به نام فروشنده درخواست گشایش اعتبار می‌کند.
شرایط و توافقاتِ طرفین در قالب کدهای سوئیفت به بانک خارجی ارسال می‌شود تا فروشنده آن‌ها را بررسی کند و با تایید او گشایش اعتبار انجام می‌شود، اما اگر بخش‌هایی از آن با توافقاتِ انجام شده هم‌خوانی نداشته باشد آن را نمی‌پذیرد و درخواست اصلاح اعتبار می‌کند.
پس از گشایش اعتبار، مراحل تهیه و بسته‌بندی کالا توسط فروشنده آغاز می‌شود و پس از ارسال محموله، اسناد توافق شده را در اختیار بانک قرار می‌دهد؛ بانک خارجی میتواند اسناد را بررسی کند یا گاهی بدون بررسی آن را برای خریدار بفرستد.
بانک خریدار، حداکثر پنج روز برای بررسی اسناد و اعلام مغایرت‌ها (با شرایط توافق شده در اعتبارنامه) فرصت دارد و پس از آن حق اعتراض نخواهد داشت، همچنین پس از تایید اسناد (متناسب با شرایط توافق شده در اعتبارنامه) باید برای پرداخت هزینه (یا ارائه‌ی ضمانت پرداخت) اقدام کند.
