قانون تجارت الكترونيكي

مصوب 17 اردیبهشت ‌ماه 1387 شمسی
مجلس شورای اسلامی
 بخش اول

قانون تجارت الكترونيكي ‌مصوب 1382,10,17با اصلاحات و الحاقات بعدي

باب اول – مقررات عمومي

مبحث اول – در كليات

فصل اول – قلمرو و شمول قانون

‌ماده 1 – اين قانون مجموعه اصول و قواعدي است كه براي مبادله آسان و ايمن ‌اطلاعات در واسط هاي الكترونيكي و با استفاده از سيستمهاي ارتباطي جديد به كار ‌مي ‌رود.

فصل دوم – تعاريف

‌ماده 2 –

الف – «‌داده پيام» (Data Message): هر نمادي از واقعه، اطلاعات يا مفهوم است كه ‌با وسايل الكترونيكي، نوري و يا فناوري ‌هاي جديد اطلاعات توليد، ارسال، دريافت،‌ ذخيره يا پردازش مي ‌شود.

ب – «اصل ‌ساز» (Originator): منشأ اصلي «‌داده پيام» است كه «‌داده پيام» به‌ وسيله او يا از طرف او توليد يا ارسال مي ‌شود اما شامل شخصي كه در خصوص «داده پيام» ‌به عنوان واسطه عمل مي ‌كند نخواهد شد.

ج – «‌مخاطب» (Addressee): شخصي است كه اصل ‌ساز قصد دارد وي «‌داده پيام»‌ را دريافت كند، اما شامل شخصي كه در ارتباط با «‌داده پيام» به عنوان واسطه عمل مي ‌كند‌ نخواهد شد.

د – «‌ارجاع در داده پيام» (Incorporation By Reference): يعني به منابعي خارج از«‌داده پيام» عطف شود كه درصورت مطابقت با ماده (18) اين قانون جزئي از «‌داده پيام»‌ محسوب مي‌ شود.

هـ – «تماميت داده پيام» (Integrity): عبارت است از موجوديت كامل و بدون تغيير«‌داده پيام». اعمال ناشي از تصدي سيستم از قبيل ارسال، ذخيره يا نمايش اطلاعات كه به ‌طور معمول انجام مي ‌شود خدشه ‌اي به تماميت «‌داده پيام» وارد نمي‌ كند.

و – «‌سيستم رايانه‌ اي» (Computer System): هر نوع دستگاه يا مجموعه‌ اي از ‌دستگاههاي متصل سخت ‌افزاري – نرم ‌افزاري است كه از طريق اجراي برنامه ‌هاي پردازش ‌خودكار «‌داده پيام» عمل مي ‌كند.

ز – «سيستم اطلاعاتي» (Information System): سيستمي براي توليد (اصل‌ سازي)، ‌ارسال، دريافت، ذخيره يا پردازش «‌داده پيام» است.

ح – «سيستم اطلاعاتي مطمئن» (Secure Information System): سيستم اطلاعاتي‌ است كه :

1 – به نحوي معقول در برابر سوء استفاده و نفوذ محفوظ باشد.

2 – سطح معقولي از قابليت دسترسي و تصدي صحيح را دارا باشد.

3 – به نحوي معقول متناسب با اهميت كاري كه انجام مي ‌دهد پيكربندي و ‌سازماندهي شده باشد.

4 – موافق با رويه ايمن باشد.

ط – «‌رويه ايمن» (Secure Method): رويه ‌اي است براي تطبيق صحت ثبت «‌داده ‌پيام»، منشأ و مقصد آن با تعيين تاريخ و براي يافتن هرگونه خطا يا تغيير در مبادله، محتوا و‌ يا ذخيره ‌سازي «‌داده پيام» از يك زمان خاص يك رويه ايمن ممكن است با استفاده از ‌الگوريتمها يا كدها، كلمات يا ارقام شناسائي، رمزنگاري، روشهاي تصديق يا پاسخ‌ برگشت و يا طرق ايمني مشابه انجام شود.

ي – «‌امضاي الكترونيكي» (Electronic Signature): عبارت از هر نوع علامت ‌منضم شده يا به نحو منطقي متصل شده به «‌داده پيام» است كه براي شناسائي امضاء ‌كننده «‌داده پيام» مورد استفاده قرار مي ‌گيرد.

ك – «‌امضاي الكترونيكي مطمئن»

(Secure/Enhanced/Advanced Electronic Signature):

‌هر امضاي الكترونيكي است كه مطابق با ماده (10) اين قانون باشد.

ل – «‌امضاء كننده» (Signatory): هر شخص يا قائم‌ مقام وي كه امضاي الكترونيكي ‌توليد مي ‌كند.

م – «‌شخص» (Person): اعم است از شخص حقيقي و حقوقي و يا سيستم ‌هاي‌ رايانه ‌اي تحت كنترل آنان.

ن – «‌معقول» (‌سنجش عقلاني)، (Reasonableness Test): با توجه به اوضاع و ‌احوال مبادله «‌داده پيام» از جمله: طبيعت مبادله، مهارت و موقعيت طرفين، حجم ‌مبادلات طرفين در موارد مشابه، در دسترس بودن گزينه‌ هاي پيشنهادي و رد آن گزينه‌ ها از ‌جانب هر يك از طرفين، هزينه گزينه ‌هاي پيشنهادي، عرف و روشهاي معمول و مورد‌ استفاده در اين نوع مبادلات، ارزيابي مي ‌شود.

س – «‌مصرف كننده» (Consumer): هر شخصي است كه به منظوري جز تجارت يا‌ شغل حرفه ‌اي اقدام مي ‌كند.

ع – «‌تأمين كننده» (Supplier): عبارت از شخصي است كه بنا به اهليت تجاري،‌ صنفي يا حرفه‌ اي فعاليت مي ‌كند.

ف – «‌وسائل ارتباط از راه دور» (Means Of Distance Communication): عبارت از‌ هر نوع وسيله ‌اي است كه بدون حضور فيزيكي همزمان تأمين كننده و مصرف كننده جهت‌ فروش كالا و خدمات استفاده مي‌ شود.

ص – «‌عقد از راه دور»» (Distance Contract): ايجاب و قبول راجع به كالاها و ‌خدمات بين تأمين كننده و مصرف كننده با استفاده از وسائل ارتباط از راه دور است.

ق – «‌واسط با دوام» (Durable Medium): يعني وسائلي كه به موجب آن مصرف ‌كننده بتواند شخصاً «‌داده پيام»‌ هاي مربوطه را بر روي آن ذخيره كند از جمله شامل فلاپي ‌ديسك، ديسك فشرده، ديسك سخت و يا پست الكترونيكي مصرف كننده.

ر – ‌داده پيام ‌هاي شخصي (Private Data): يعني «‌داده پيام»‌ هاي مربوط به يك ‌شخص حقيقي (‌موضوع «‌داده» Data Subject) مشخص و معين.

فصل سوم – تفسير قانون ‌

ماده 3 – در تفسير اين قانون هميشه بايد به خصوصيت بين ‌المللي، ضرورت توسعه ‌هماهنگي بين كشورها در كاربرد آن و رعايت لزوم حسن نيت توجه كرد.

ماده 4 – در مواقع سكوت و يا ابهام باب اول اين قانون، محاكم قضايي بايد بر اساس ‌ساير قوانين ‌موضوعه و رعايت چهارچوب‌ فصول و مواد مندرج دراين ‌قانون، قضاوت ‌نمايند.

فصل چهارم – اعتبار قرارداد هاي خصوصي

ماده 5 – هرگونه تغيير در توليد، ارسال، دريافت، ذخيره و يا پردازش داده پيام با‌ توافق و قرارداد خاص طرفين معتبر است.

مبحث دوم – در احكام «‌داده پيام»

– نوشته، امضاء اصل ‌

ماده 6 – هرگاه وجود يك نوشته از نظر قانون لازم باشد، «‌داده پيام» در حكم نوشته ‌است مگر در موارد زير:

‌الف – اسناد مالكيت اموال غيرمنقول.

ب – فروش مواد داروئي به مصرف كنندگان نهايي.

ج – اعلام، اخطار، هشدار و يا عبارات مشابهي كه دستور خاصي براي استفاده كالا ‌صادر مي ‌كند و يا از بكارگيري روشهاي خاصي به صورت فعل يا ترك فعل منع مي ‌كند.

ماده 7 – هرگاه قانون، وجود امضاء را لازم بداند امضاي الكترونيكي مكفي است.

ماده 8 – هرگاه قانون لازم بداند كه اطلاعات به صورت اصل ارائه يا نگهداري شود، ‌اين امر با نگهداري و ارائه اطلاعات به صورت داده پيام نيز در صورت وجود شرايط زير‌امكان ‌پذير مي ‌باشد:

‌الف – اطلاعات مورد نظر قابل دسترسي بوده و امكان استفاده درصورت رجوع ‌بعدي فراهم باشد.

ب – داده پيام به همان قالبي (‌فرمتي) كه توليد، ارسال و يا دريافت شده و يا به ‌قالبي كه دقيقاً نمايشگر اطلاعاتي باشد كه توليد، ارسال و يا دريافت شده، نگهداري شود.

ج – اطلاعاتي كه مشخص كننده مبداء، مقصد، زمان ارسال و زمان دريافت داده ‌پيام مي ‌باشند نيز در صورت وجود نگهداري شوند.

‌د – شرايط ديگري كه هر نهاد، سازمان، دستگاه دولتي و يا وزارتخانه در خصوص‌ نگهداري داده پيام مرتبط با حوزه مسؤوليت خود مقرر نموده فراهم شده باشد.

ماده 9 – هرگاه شرايطي به وجود آيد كه از مقطعي معين ارسال «‌داده پيام» خاتمه ‌يافته و استفاده از اسناد كاغذي جايگزين آن شود سند كاغذي كه تحت اين شرايط صادر‌ مي ‌شود بايد به طور صريح ختم تبادل «داده پيام» را اعلام كند. جايگزيني اسناد كاغذي به‌ جاي «‌داده پيام» اثري بر حقوق و تعهدات قبلي طرفين نخواهد داشت.

مبحث سوم – «‌داده پيام» مطمئن

فصل اول – امضاء و سابقه الكترونيكي مطمئن

ماده 10 – امضاي الكترونيكي مطمئن بايد داراي شرايط زير باشد:

‌الف – نسبت به امضاء كننده منحصر به فرد باشد.

ب – هويت امضاء كننده «‌داده پيام» را معلوم نمايد.

ج – به وسيله امضاء كننده و يا تحت اراده انحصاري وي صادر شده باشد.

‌د – به نحوي به يك «‌داده پيام» متصل شود كه هر تغييري در آن «‌داده پيام» قابل ‌تشخيص و كشف باشد.

ماده 11 – سابقه الكترونيكي مطمئن عبارت از «داده پيام» ي است كه با رعايت ‌شرايط يك سيستم اطلاعاتي مطمئن ذخيره شده و به هنگام لزوم در دسترس و قابل درك ‌است.

فصل دوم – پذيرش، ارزش اثباتي و آثار سابقه و امضاي الكترونيكي مطمئن

ماده 12 – اسناد و ادله اثبات دعوي ممكن است به صورت داده پيام بوده و در ‌هيچ محكمه يا اداره دولتي نمي ‌توان بر اساس قواعد ادله موجود، ارزش اثباتي «‌داده پيام»‌ را صرفاً به دليل شكل و قالب آن رد كرد.

ماده 13 – به طور كلي، ارزش اثباتي «‌داده پيام» ‌ها با توجه به عوامل مطمئنه از جمله‌ تناسب روشهاي ايمني به كار گرفته شده با موضوع و منظور مبادله «‌داده پيام» تعيين‌ مي ‌شود.

ماده 14 – كليه «‌داده پيام»‌ هائي كه به طريق مطمئن ايجاد و نگهداري شده ‌اند از‌حيث محتويات و امضاي مندرج در آن، تعهدات طرفين يا طرفي كه تعهد كرده و كليه ‌اشخاصي كه قائم ‌مقام قانوني آنان محسوب مي ‌شوند، اجراي مفاد آن و ساير آثار در حكم اسناد معتبر و قابل استناد در مراجع قضائي و حقوقي است.

ماده 15 – نسبت به «‌داده پيام» مطمئن، سوابق الكترونيكي مطمئن و امضاي ‌الكترونيكي مطمئن انكار و ترديد مسموع نيست و تنها مي ‌توان ادعاي جعليت به «‌داده ‌پيام» مزبور وارد و يا ثابت نمود كه «‌داده پيام» مزبور به جهتي از جهات قانوني از‌اعتبار افتاده است.

ماده 16 – هر «‌داده پيام» ي كه توسط شخص ثالث مطابق با شرايط ماده (11) اين ‌قانون ثبت و نگهداري مي ‌شود، مقرون به صحت است.

مبحث چهارم – مبادله «‌داده پيام»

فصل اول – اعتبار قانوني ارجاع در «‌داده پيام»، عقد و اراده طرفين

ماده 17 – «‌ارجاع در داده پيام» با رعايت موارد زير معتبر است:

‌الف – مورد ارجاع به طور صريح در «‌داده پيام» معين شود.

ب – مورد ارجاع براي طرف مقابل كه به آن تكيه مي ‌كند روشن و مشخص باشد.

ج – «‌داده پيام» موضوع ارجاع مورد قبول طرف باشد.

فصل دوم – انتساب «‌داده پيام»

ماده 18 – در موارد زير «‌داده پيام» منسوب به اصل‌ ساز است:

‌الف – اگر توسط اصل ‌ساز و يا به وسيله شخصي ارسال شده باشد كه از جانب ‌اصل ‌ساز مجاز به اين كار بوده است.

ب – اگر به وسيله سيستم اطلاعاتي برنامه ‌ريزي شده يا تصدي خودكار از جانب ‌اصل ‌ساز ارسال شود.

ماده 19 – «‌داده ‌پيام» ي كه بر اساس يكي از شروط زير ارسال مي ‌شود مخاطب حق ‌دارد آن را ارسال شده محسوب كرده، و مطابق چنين فرضي (‌ارسال شده) عمل نمايد:

‌الف – قبلاً به وسيله اصل ‌ساز روشي معرفي و يا توافق شده باشد كه معلوم كند آيا «‌داده پيام» همان است كه اصل ‌ساز ارسال كرده است،

ب – «داده پيام» دريافت شده توسط مخاطب از اقدامات شخصي ناشي شده كه ‌رابطه ‌اش با اصل ‌ساز، يا نمايندگان وي باعث شده تا شخص مذكور به روش مورد استفاده‌ اصل ‌ساز دسترسي يافته و «‌داده پيام» را به مثابه «‌داده پيام» خود بشناسد.

ماده 20 – ماده (19) اين قانون شامل مواردي نيست كه پيام از اصل ‌ساز صادر نشده ‌باشد و يا به طور اشتباه صادر شده باشد.

ماده 21 – هر «‌داده پيام» يك «‌داده پيام» مجزا و مستقل محسوب مي ‌گردد، مگر‌ آن ‌كه معلوم باشد كه آن «‌داده پيام» نسخه مجددي از «‌داده پيام» اوليه است.

فصل سوم – تصديق دريافت

ماده 22 – هرگاه قبل يا به هنگام ارسال «‌داده پيام» اصل‌ ساز از مخاطب بخواهد يا‌ توافق كنند كه دريافت «داده پيام» تصديق شود، اگر به شكل يا روش تصديق توافق نشده ‌باشد، هر نوع ارتباط خودكار يا مكاتبه يا اتخاذ هر نوع تدبير مناسب از سوي مخاطب كه ‌اصل‌ ساز را به نحو معقول از دريافت «‌داده پيام» مطمئن كند تصديق دريافت «‌داده ‌پيام»‌ محسوب مي‌ گردد.

ماده 23 – اگر اصل ‌ساز به طور صريح هرگونه اثر حقوقي «‌داده پيام» را مشروط به ‌تصديق دريافت «‌داده پيام» كرده باشد، «‌داده پيام» ارسال نشده تلقي مي ‌شود، مگر آن‌ كه‌ تصديق آن دريافت شود.

ماده 24 – اماره دريافت «‌داده پيام» راجع به محتواي «‌داده پيام» صادق نيست.

ماده 25 – هنگامي كه در تصديق قيد مي ‌شود «‌داده پيام» مطابق با الزامات فني ‌استاندارد يا روش مورد توافق طرفين دريافت شده، فرض بر اين است كه آن الزامات ‌رعايت شده ‌اند.

فصل چهارم – زمان و مكان ارسال و دريافت «‌داده پيام»

ماده 26 – ارسال «‌داده پيام» زماني تحقق مي ‌يابد كه به يك سيستم اطلاعاتي خارج ‌از كنترل اصل ‌ساز يا قائم ‌مقام وي وارد شود.

ماده 27 – زمان دريافت «‌داده پيام» مطابق شرايط زير خواهد بود:

‌الف – اگر سيستم اطلاعاتي مخاطب براي دريافت «‌داده پيام» معين شده باشد ‌دريافت، زماني محقق مي ‌شود كه:

1 – «‌داده پيام» به سيستم اطلاعاتي معين شده وارد شود؛ يا

2 – چنانچه «‌داده پيام» به سيستم اطلاعاتي مخاطب غير از سيستمي كه منحصراً‌ براي اين كار معين شده وارد شود «‌داده پيام» بازيافت شود.

ب – اگر مخاطب، يك سيستم اطلاعاتي براي دريافت معين نكرده باشد، دريافت‌ زماني محقق مي ‌شود كه «‌داده پيام» وارد سيستم اطلاعاتي مخاطب شود.

ماده 28 – مفاد ماده (27) اين قانون بدون توجه به محل استقرار سيستم اطلاعاتي‌ جاري است.

ماده 29 – اگر محل استقرار سيستم اطلاعاتي با محل استقرار دريافت «داده پيام» ‌مختلف باشد مطابق قاعده زير عمل مي ‌شود:

‌الف – محل تجاري، يا كاري اصل ‌ساز محل ارسال «‌داده پيام» است و محل تجاري ‌يا كاري مخاطب محل دريافت «‌داده پيام» است مگر آن كه خلاف آن توافق شده باشد.

ب – اگر اصل‌ ساز بيش از يك محل تجاري يا كاري داشته باشد، نزديكترين محل به ‌اصل معامله، محل تجاري يا كاري خواهد بود درغير اين‌ صورت محل اصلي شركت، محل ‌تجاري يا كاري است.

ج – اگر اصل ‌ساز يا مخاطب فاقد محل تجاري يا كاري باشند، اقامتگاه قانوني آنان ‌ملاك خواهد بود.

ماده 30 – آثار حقوقي پس از انتساب، دريافت تصديق و زمان و مكان ارسال و ‌دريافت «‌داده پيام» موضوع فصول دوم تا چهارم مبحث چهارم اين قانون و همچنين ‌محتوي «‌داده پيام» تابع قواعد عمومي است.

باب دوم – دفاتر خدمات صدور گواهي الكترونيكي

(Certification Service Provider)

ماده 31 – دفاتر خدمات صدور گواهي الكترونيكي واحدهائي هستند كه براي ارائه ‌خدمات صدور امضاي الكترونيكي در كشور تأسيس مي‌ شوند. اين خدمات شامل توليد،‌ صدور، ذخيره، ارسال، تأييد، ابطال و به روز نگهداري گواهي ‌هاي اصالت (‌امضاي)‌ الكترونيكي مي ‌باشد.

ماده 32 (اصلاحي 08ˏ04ˏ1390)– آئين ‌نامه و ضوابط نظام تأسيس و شرح وظايف اين دفاتر توسط سازمان‌ مديريت و برنامه ‌ريزي كشور و وزارتخانه‌ هاي صنعت، معـدن و تجارت ، ارتباطات و فناوري اطلاعات، ‌امور اقتصادي و دارايي و دادگستري تهيه و به تصويب هيأت وزيران خواهد رسيد.

باب سوم – در قواعد مختلف

مبحث اول – حمايت‌هاي انحصاري در بستر مبادلات الكترونيكي

فصل اول – حمايت از مصرف ‌كننده (Consumer Protection)

ماده 33 – فروشندگان كالا و ارائه دهندگان خدمات بايستي اطلاعات مؤثر در ‌تصميم ‌گيري مصرف ‌كنندگان جهت خريد و يا قبول شرايط را از زمان مناسبي قبل از عقد ‌در اختيار مصرف كنندگان قرار دهند. حداقل اطلاعات لازم، شامل موارد زير مي ‌باشد:

‌الف – مشخصات فني و ويژگيهاي كاربردي كالا و يا خدمات.

ب – هويت تأمين كننده، نام تجاري كه تحت آن نام به فعاليت مشغول مي ‌باشد و ‌نشاني وي.

ج – آدرس پست الكترونيكي، شماره تلفن و يا هر روشي كه مشتري در صورت نياز ‌بايستي از آن طريق با فروشنده ارتباط برقرار كند. ‌

د – كليه هزينه ‌هائي كه براي خريد كالا بر عهده مشتري خواهد بود (‌از جمله قيمت ‌كالا و يا خدمات، ميزان ماليات، هزينه حمل، هزينه تماس).

‌هـ – مدت زماني كه پيشنهاد ارائه شده معتبر مي ‌باشد.

‌و – شرايط و فرايند عقد از جمله ترتيب و نحوه پرداخت، تحويل و يا اجرا، فسخ، ‌ارجاع، خدمات پس از فروش.

ماده 34 – تأمين ‌كننده بايد به طور جداگانه ضمن تأييد اطلاعات مقدماتي، ‌اطلاعات زير را ارسال نمايد:

‌الف – آدرس محل تجاري يا كاري تأمين كننده براي شكايت احتمالي.

ب – اطلاعات راجع به ضمانت و پشتيباني پس از فروش.

ج – شرايط و فراگرد فسخ معامله به موجب مواد (37) و (38) اين قانون.

‌د – شرايط فسخ در قراردادهاي انجام خدمات.

ماده 35 – اطلاعات اعلامي و تأييديه اطلاعات اعلامي به مصرف كننده بايد در‌ واسطي با دوام، روشن و صريح بوده و در زمان مناسب و با وسايل مناسب ارتباطي در‌ مدت معين و بر اساس لزوم حسن نيت در معاملات و از جمله ضرورت رعايت افراد ناتوان‌ و كودكان ارائه شود.

ماده 36 – درصورت استفاده از ارتباط صوتي، هويت تأمين كننده و قصد وي از‌ايجاد تماس با مصرف كننده بايد به طور روشن و صريح در شروع هر مكالمه بيان شود.

ادامه این مطلب را در این صفحه بخوانید.

خوشحال خواهیم شد اگر سوالات تان را در این زمینه از طریق صفحه ارتباط با ما از کارشناسان گروه بازرگانی کیمیا سوال کنید .